Op de veertiende dag van de maand Nisan vieren de Joden het Pesach, zoals het beschreven staat in Leviticus 23 vers 5: “In de eerste maand, op de veertiende dag van de maand, tegen het vallen van de avond, is het Pascha voor de HEERE.”
De gebruiken bij de Peasach zijn:
Schoonmaak
Voordat Pesach begint vindt een grote schoonmaak plaats op grond van Exodus 12:15 en wordt in elk geval door orthodoxe Joden het gehele huis gereinigd van alle mogelijke resten van gerezen brood en gist. Ook wordt het servies afgewassen of er wordt zelfs een apart servies gebruikt. De avond voor Pesach wordt het huis met een kaars doorzocht om de laatste resten te vinden. De volgende ochtend wordt al het gist ritueel verbrand. Met kinderen wordt er een spel van gemaakt, de kinderen verstoppen de laatste stukjes brood of gist, en de ouders moeten zoeken, terwijl de kinderen “warm” en “koud” roepen als de ouders dichterbij of verderaf zoeken.
Sederavond
Het feest vangt aan met één sederavond in Israël en twee erbuiten. De seder is een uitgebreide maaltijd, waarbij de familie ontspannen op hun stoelen zit. Men gebruikt een speciale seiderschotel, en ook de haggada ligt op tafel. Op tafel staat traditioneel een extra glas wijn voor de profeet Elia.
Op sederavond worden door de aanwezige kinderen teksten gelezen uit de hagada, er worden liederen gezongen, de vier vragen worden gesteld (waarom eten wij anders dan alle avonden matze; waarom zitten wij anders dan alle andere avonden niet rechtop; waarom is deze avond zo anders dan alle andere avonden; en waarom eten we anders dan alle andere avonden bittere kruiden), er worden vier bekers wijn (of druivensap) gedronken en een maaltijd (de sedermaaltijd) wordt genuttigd volgens een vrij vast patroon. De gehele avond is bedoeld om – op grond van een voorschrift uit de Thora – de Pesachtraditie door te geven aan de jongeren, zij moeten nieuwsgierig gemaakt worden naar de betekenis van de symbolen op de seiderschotel, zoals het botje, het bittere kruid, de matzes, het hardgekookte ei, zout water, peterselie etc.
De avond eindigt traditioneel met de wens “Volgend jaar in Jeruzalem”. Daarmee drukken Joden in de diaspora de wens uit terug te keren naar het land van oorsprong.
Pesachweek
Gedurende de hele Pesachweek, die bij sommige Joden zeven dagen duurt en bij andere acht, mag men volgens de voorschriften geen gerezen voedsel eten. In plaats van regulier brood eet men matzes oftewel ‘ongerezen’ broden.
Matzes
Gedurende de gehele Pesach periode wordt volgens de voorschriften geen gist gegeten, het chameetz. Daarmee wordt herdacht dat de Israëlieten tijdens hun vertrek uit Egypte geen gerezen brood konden eten vanwege tijdsgebrek. Ook andere met gist gerezen producten mogen niet worden gegeten. Het verbod slaat op alle andere soorten brood en op alle andere deegwaren. Omdat ongerezen brood niet erg lekker is, heeft men een alternatief bedacht, er worden onder rabbinaal toezicht, grote dunne crackers gemaakt, de matzes. Ze worden vaak gegeten met boter en bruine suiker, geraspte kaas of zachtgekookt ei.
Pesach en Massot
Het paaslam van de familie of gemeenschap werd op de 14e nisan (voorbereidingsdag) na het middaguur in de tempel geslacht, daarna meegenomen naar het onderkomen, gebraden en bij de maaltijd op 15 nisan na 19.00 uur genuttigd. Er werd wijn gedronken, ongezuurd brood en kruidensla gegeten en een loflied gezongen, het Hallel.
Moderne invulling
Tegenwoordig symboliseert de exodus (uittocht) van slavernij naar vrijheid het algemene verlangen van Joden om als vrije mensen te kunnen leven. Daarnaast is in het feest het samenzijn met de familie erg belangrijk. Volgens een Joods voorschrift nodigt men daarbij anderen uit, die geen verwanten hebben.
